Zdrowie jest wynikiem działania czynników związanych z dziedziczeniem genetycznym, środowiskiem, stylem życia i opieką medyczną. Promocja zdrowego stylu życia może wpłynąć na poprawę stanu zdrowia i ograniczyć zapotrzebowanie na opiekę medyczną.
Ochrona zdrowia polega na zapobieganiu i leczeniu chorób a także o utrzymaniu dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego poprzez korzystanie z usług medycznych, pielęgniarskich oraz pokrewnych profesji medycznych.
Według Światowej Organizacji Zdrowia, ochrona zdrowia obejmuje wszelkie działania mające na celu promowanie zdrowia, do których zalicza się środki zapobiegawcze, łagodzące i lecznicze, stosowane nie tylko w stosunku do jednostek, ale także w stosunku do populacji.
Świadczenie takich usług stanowi o systemie opieki zdrowotnej, obejmującym organizacje rządowe, takie jak Narodowy Fundusz Zdrowia.
Paradygmaty Piotra Błajeta
- Model społeczno-ekologiczny – akcentuje się odpowiedzialność za zdrowie każdego człowieka, odzwierciedlający się w jego stylu życia. Wyróżnia trzy grupy czynników determinujących zdrowie:
- biologiczne,
- środowiskowe,
- styl życia;
- Model salutogenetyczny – model edukacji prozdrowotnej w ujęciu pozytywnym. Model ten z całym naciskiem akcentuje możliwość kreowania zdrowia i jest, jak się okazuje, szczególnie skuteczny pod względem trwałości efektów oddziaływań, a więc najbardziej przydatny z punktu widzenia idei promocji zdrowia.
- Model logicznych poziomów zdrowia, akcentujący wpływ osobowości i stylu życia na zdrowie. Środowisko stanowi tylko jeden z poziomów oddziałującej na nas rzeczywistości; wskazuje nie tylko na uwarunkowania środowiskowe i behawioralne zdrowia, ale podkreśla również wpływ takich czynników, jak:
- przekonania,
- system wartości,
- tożsamość i
- duchowość
Inne czynniki sprzyjające utrzymaniu zdrowia
Dieta wpływa na zdrowie i wydajność organizmu. Dietetyka analizuje pewne składniki pożywienia, które mogą powodować różne choroby, a także wpływają na pogorszenie stanu zdrowia. Analizuje również suplementy diety, które są skuteczne w zapobieganiu rozmaitym chorobom. Dietetyka próbuje również analizować jak i dlaczego niektóre trendy w dietetyce wpływają na stan zdrowia. Właściwa dieta powinna być także pomocna w wyrównywaniu poziomu energetycznego i właściwego napięcia mięśniowego.
Ćwiczenia fizyczne mają na celu polepszenie lub utrzymanie sprawności fizycznej oraz zdrowia człowieka. Ponadto jednym z ich celów jest doskonalenie zdolności i umiejętności ruchowych. Częste i regularne ćwiczenia fizyczne są ważnym elementem w zapobieganiu wielu chorób, takich jak : rak, miażdżyca, choroby krążeniowo-naczyniowe, cukrzyca typu drugiego, otyłość czy bóle pleców.
W zależności od wywołanego efektu, ćwiczenia dzieli się na trzy grupy:
- Ćwiczenia gibkości – poprawiają zakres ruchów mięśni i stawów,
- Ćwiczenia wytrzymałości tlenowej – poprawiają wydajność sercowo-naczyniową i oddechową,
- Ćwiczenia beztlenowe – ćwiczenia siłowe oraz szybkościowe – podnoszą siłę mięśni.
Ćwiczenia fizyczne są ważne ze względu na utrzymanie sprawności fizycznej, do której zalicza się: prawidłową wagę, budowę i utrzymanie zdrowych kości, mięśni i stawów; promowanie dobrego samopoczucia fizycznego; zmniejszanie ryzyka operacji chirurgicznych, oraz wzmacnianie systemu odpornościowego. Istotne jest, aby program ćwiczeniowy uzupełnić o odpowiednią dietę, która zapewniając równowagę makro i mikroskładników, pomoże organizmowi w procesie regeneracji po wyczerpujących ćwiczeniach. Zaniedbanie diety lub programów ćwiczeniowych prowadzi zwykle do pogorszenia stanu zdrowia. Zaniedbania te wynikają z zaburzeń odżywiania, takich jak bulimia sportowa, anoreksja lub inne typy bulimii, niedoinformowania, braku organizacji lub motywacji.
Medycyna naturalna
Medycyna naturalna należy do nurtów medycyny niekonwencjonalnej. Można ją zdefiniować jako system praktyk mających na celu poprawę stanu zdrowia. Do zadań medycyny naturalnej należy też promocja zdrowego stylu życia oraz zapobieganie chorobom. Do praktyk tych zalicza się dietę, ćwiczenia fizyczne, kręgarstwo, naturopatię, ziołolecznictwo, utrzymanie higieny, homeopatię, masaże, techniki relaksacyjne (Joga, Taijiquan), akupunkturę, saunę, aromaterapię i terapię Kneippa.
Higiena pozwala na utrzymanie skóry w czystości w celu zapobiegania infekcjom i chorobom oraz o unikaniu kontaktu z drobnoustrojami. Do higieny zalicza się następujące czynności: kąpiel, mycie zębów, używanie nici dentystycznych, mycie rąk szczególnie przed posiłkami, mycie jedzenia przed spożyciem, sterylizacja narzędzi kuchennych przed i po przygotowaniu posiłków i wiele innych.
Ochrona zdrowia w miejscu pracy
Wiele instytucji i firm zauważa, że dobre samopoczucie pracowników wpływa korzystnie na wydajność pracy, a także na wzrost morale pracowników i ich lojalność wobec pracodawcy. Programy poprawy samopoczucia w miejscu pracy mogą obejmować salony fitness, prezentacje zdrowotne, ułatwiony dostęp do specjalistów, którzy mogą pomóc pracownikom w utrzymaniu prawidłowej masy ciała oraz w pozbyciu się rozmaitych nałogów. Niektórzy pracodawcy decydują się na zapewnienie swym pracownikom regularnych wizyt lekarskich, w czasie których lekarz ocenia nie tylko aktualny stan zdrowia pracownika a także ryzyko późniejszego wystąpienia rozmaitych dolegliwości.
